Waar komt dat gedrag vandaan?

Om je hond succesvol te kunnen trainen is het van belang dat je begrijpt waarom je hond doet wat hij doet. Als je dat weet kun je beter inschatten wat je het beste kunt doen om gewenst gedrag aan te leren en ongewenst gedrag te voorkomen.

Vormen van leren

Honden kennen een aantal vormen van leren. In dit artikel behandelen we de twee belangrijkste: klassieke conditionering en operante conditionering. Deze termen mag je weer vergeten: wij zullen het hebben over voorspellende prikkels (passief leren) en consequenties van het eigen gedrag (actief leren).

Voorspellende prikkels (passief leren)

Alles wat de hond waarneemt noemen we een prikkel. Dit kan iets zijn wat de hond ruikt, ziet, voelt, hoort etc. Bij passief leren zal een bepaalde prikkel (geluid, geur, beweging, woord, persoon, hond etc.) gaan voorspellen dat er iets specifieks gaat gebeuren. De hond leert dit door eerdere ervaringen, soms zelfs al na één keer maar meestal nadat enkele herhalingen.
Een voorbeeld: wanneer je de hond uit gaat laten zal je eerst je jas en schoenen aantrekken en je sleutels en de hondenriem pakken. De hond weet op een gegeven moment heel goed dat deze handelingen betekenen dat hij gezellig met je naar buiten gaat. De handeling(en) zijn dus een voorspeller geworden voor iets leuks! In eerste instantie betekent het door de baas oppakken van de riem niks, maar omdat die handeling eigenlijk altijd voorafgaat aan het samen naar buiten gaan, krijgt de prikkel een bepaalde betekenis: het wordt een voorspeller.

Een ander voorbeeld van passief leren: terwijl de hond rustig door de huiskamer loopt tikt hij tegen een bezem die tegen de muur staat. De bezem valt hard op de grond, vlak naast de hond die hier enorm van schrikt. De kans is groot dat de hond een associatie legt tussen deze nare ervaring en de bezem. In het vervolg wil hij niet meer dicht langs bezems lopen, of vindt hij het eng wanneer deze in zijn buurt komen. De bezem voorspelt voor de hond namelijk iets heel vervelends.

Zo zie je dat de ervaring dus zowel positief als negatief kan zijn voor de hond. Het passief leren gebeurt onbewust, de hond heeft hier geen controle over. Wij maken zelf, al dan niet bewust, gebruik van deze vorm van leren in onze trainingen en opvoeding. Denk bijvoorbeeld aan het woordje goedzo of het geluid van de clicker, dat altijd iets lekkers voorspelt. Honden leren gedurende de hele dag en ook hun hele leven lang! 

Consequentie van het eigen gedrag (actief leren)

De andere vorm van leren is: de consequenties van het eigen gedrag (actief leren). De hond leert, wederom meestal na een aantal herhalingen, dat zijn gedrag een bepaalde consequentie heeft. Dit kan voor de hond prettig, neutraal, of onprettig zijn, of het kan ook betekenen dat er vervolgens helemaal niets gebeurt. Een voorbeeld: de hond brengt de bal naar zijn baas omdat zijn baas de bal vervolgens weg gooit en de hond er weer heerlijk achter aan kan rennen. De hond kiest er dus voor om de bal te brengen omdat dit hem iets heel plezierigs oplevert. Wanneer de baas de bal nooit weg zou gooien of nooit een andere vorm van beloning zou geven, zou de hond de bal ook niet naar hem toebrengen. Het gedrag levert hem dan immers niets op. De consequentie van het gedrag is het voor de hond niet waard om het gedrag te (blijven) vertonen.

Een ander voorbeeld is blaffen naar de postbode. Een hond ziet de postbode vaak als een bedreiging omdat deze zijn territorium betreedt en ook nog eens een voorwerp naar binnen gooit. Als reactie op deze bedreiging blaft hij: hij wil de indringer namelijk wegjagen. In zo goed als 100% van de gevallen zal de postbode zijn post door de brievenbus gooien en vervolgens naar het volgende huis lopen. Oftewel: hij vertrekt inderdaad weer. In de beleving van de hond heeft het blaffen dus gewerkt: “elke keer als ik blaf naar die indringer, gaat hij weg!” Het gevolg hiervan is dat het gedrag de volgende keer op dezelfde en soms zelfs op een heftigere manier ingezet wordt, want het werkt.

Een hond zal alleen bepaald gedrag uiten wanneer dit hem iets oplevert. Voor een hond betekent dit niet alleen voer, maar ook aandacht, vrijheid om los te rennen, eventueel zwemmen, achter iets aanjagen of verwijdering van iets onplezierigs (zoals in het geval van de postbode). 

Vraag jezelf daarom regelmatig af: waarom doet mijn hond wat hij doet?

Tot slot

Een hond is een dier, maar tegelijkertijd ook een individu met emoties en een eigen karakter. Realiseer je dit goed in de omgang met je hond. Een hond hoeft ook niet te luisteren omdat jij de baas bent en hij de hond. Geef hem in plaats daarvan een reden om naar je te willen luisteren! Oftewel, beloon hem met iets wat hij erg lekker of leuk vindt als hij gedrag vertoont dat jij graag ziet.

Zorg ervoor dat alle gezinsleden/huisgenoten op één lijn zitten voor wat betreft huisregels en opvoeding. Consequent zijn en duidelijkheid geven is zeer belangrijk voor de ontwikkeling van jullie onderlinge band en tevens voor het (zelf-)vertrouwen van de hond.

Meer artikelen:

De oudere hond

Na de fases van de puppytijd met scherpe tanden en zindelijkheidstraining, de puberteit met de vele hormonen en het onvoorspelbare gedrag en de stabiele jaren

Het belang van voorspelbaarheid

Je hebt vast wel eens meegemaakt dat een dagje uit totaal anders liep dan verwacht: de trein kwam niet opdagen, de tickets bleken verlopen, het

Meer weten:

Volg lezingen en cursussen vanuit huis wanneer het jou uitkomt.