Waarom is mijn hond zo druk?

Steeds vaker zien wij honden die erg druk zijn, veel blaffen, moeilijk tot rust kunnen komen, moeilijk kunnen focussen en moeilijk met prikkels om kunnen gaan. Hoewel er vele oorzaken aan dit gedrag ten grondslag kunnen liggen, speelt onze sterk veranderde maatschappij en bijbehorend activiteitenpatroon van de hond vaak ook een rol.

De evolutie van de huishond

Honden leven al zo’n 15.000 jaar samen met mensen. Wolven die minder schuw waren en het aandurfden om dichter bij mensen te komen om voedsel te vinden, plantten zich voort in de nabijheid van mensen. Daarna ontstond er geleidelijk een proces van selectie op door mensen gewenste capaciteiten. Zo ontstonden de jachthonden, waakhonden, herdershonden etc.

Dit veranderde eigenlijk pas drastisch in de 19e eeuw, toen honden veel meer als hobby en huisdier werden gehouden. Met de komst van de 20e eeuw, en met name de afgelopen 50 jaar, is onze samenleving daarnaast veel drukker geworden: veel meer mensen, die vaker leven in grote steden, met meer verkeer, meer geluid, meer andere honden etc. Honden krijgen dus – net als wij – veel meer prikkels te verduren dan 100 jaar geleden, laat staan 10.000 jaar geleden.

Bovendien is de vrijheid van honden behoorlijk afgenomen. 50 jaar geleden was het nog heel normaal dat honden vrij rondliepen in het dorp of op het erf en zelf bepaalden wat ze waar en wanneer deden (al waren hierop natuurlijk ook uitzonderingen, zoals de kettinghonden). Tegenwoordig leven de meeste honden binnen in een huis, worden ze voornamelijk aan de lijn uitgelaten op de enkele daartoe aangewezen wandelpaden, en wordt hun dag grotendeels door ons ingevuld.

Te weinig en tegelijkertijd te veel

Nou hoeft dit voor honden natuurlijk helemaal geen probleem te zijn. Van de ruim 2 miljoen honden die in Nederland wonen heeft het overgrote deel geen gedragsproblemen. Dit is te danken aan het grote aanpassingsvermogen van de hond, en aan het feit dat er tegenwoordig (meestal) iets meer geselecteerd wordt in de fokkerij op honden met gedrag dat past bij onze huidige maatschappij.

Maar dat er ook honden zijn die minder goed zijn opgewassen tegen onze hectische wereld, is helaas onvermijdelijk. De hoeveelheid prikkels die een hond op een gemiddelde dag te verwerken krijgt is vele malen groter dan vroeger. En daar komen dan nog de cursus(sen?) bij de hondenschool, het bezoek aan de trimsalon, mee op visite, een verjaardagspartijtje thuis, vakanties, de dagopvang en de uitlaatservice bij… Natuurlijk doen wij dit met de beste bedoelingen, en voor veel honden zal dit, mits gedoseerd, geen problemen opleveren. Maar voor sommige honden kan dit alles teveel zijn.

Wanneer we namelijk kijken naar hoe dat “oorspronkelijke” leven van de hond eruit zag, zien we dat ze waarschijnlijk het grootste deel van de tijd sliepen en rustten nadat het werk erop zat. Dit blijkt bijvoorbeeld uit studies naar het leven van straathonden, die, zo bleek, vooral heel veel slapen, liggen, en rustig snuffelend rondwandelen op zoek naar voedsel.

Uit onderzoek naar onze moderne huishonden is ook gebleken dat honden het minste stress hebben wanneer ze zo’n 17 uur per dag kunnen slapen of rusten. Omdat ook het verwerken van prikkels voornamelijk tijdens de slaap plaatsvindt, kan de combinatie van teveel prikkels en te weinig slaap dus leiden tot de vele drukke en overprikkelde honden die we vandaag de dag zien.

Daar komt nog bovenop dat de aard van de activiteiten die wij met onze honden ondernemen vaak gepaard gaan met veel opwinding: behendigheid, achter ballen aanrennen, een uur naar het bos om heel druk te spelen met andere honden… En dat terwijl honden “in het wild” vooral rustig spelen en snuffelen en slechts hele korte momenten van intensieve activiteit kennen. Voor snuffelen, zoeken en rustig spel is tegenwoordig echter vaak te weinig ruimte.

Onze honden zijn dus tegelijkertijd overprikkeld en onderprikkeld: ze krijgen te veel prikkels en opwinding te verduren en te weinig slaap om die prikkels te verwerken, terwijl er aan de andere kant te weinig ruimte wordt geboden voor de natuurlijke behoeften en het oorspronkelijke gedrag van de hond.

Hoe wordt een hond weer rustig?

Gelukkig kan het aanpassen van de dagelijkse routine, training en het ruimte geven aan de behoeften van de hond de meeste drukke honden weer rustiger maken. Ten eerste is het raadzaam om de hoeveelheid prikkels te verminderen, onder andere door wat minder met de hond te ondernemen. Train je drie keer per week? Wandel je meerdere uren per dag? Misschien is het voor jouw hond beter om dit terug te brengen tot één keer per week trainen en één uur per dag wandelen. Gecombineerd met meer slapen en rusten zal dit al een groot verschil kunnen maken.

Daarnaast kun je de activiteiten die je met de hond onderneemt meer doen aansluiten op zijn natuurlijke behoeften. Loop eens wat langzamer tijdens een wandeling, zodat de hond, net als de straathonden uit het onderzoek, wat meer kan snuffelen. Zoek daarnaast activiteiten die passen bij de natuurlijke aanleg en voorkeur van de hond en die niet gepaard gaan met al te veel en langdurige opwinding; misschien vindt jouw Herder detectie wel helemaal het einde, of maak je je Beagle wel veel gelukkiger met speuren dan met behendigheid.

Gericht trainen op zelfbeheersing en impulsregulatie kan er tot slot aan bijdragen dat de hond beter met prikkels om kan gaan en minder impulsief en emotioneel reageert. Ook zijn er voedingssupplementen die kunnen helpen om de hond meer rust te geven. En natuurlijk is het ook raadzaam om de hulp in te schakelen van een gedragstherapeut die je op maat adviezen kan geven over wat jouw hond nodig heeft om de rust te hervinden.

Bronnen

Falconer-Taylor, R., Neville, P. & Strong, V. EMRA intelligence (2014)
Scholz, M. & Von Reinhardt, C. Stress in dogs (2007)
Serpell, J. (ed.), The domestic dog (2016)
Panghal, S. "Lives of Streeties: A study on the activity budget of free-ranging dogs", The IAABC Journal (2017)