Webriti Demo - Kenniscentrum Argos

Help, mijn puppy bijt!

Je kijkt al een tijd uit naar de komst van je pup en daar is hij dan eindelijk! Hij ziet er superschattig uit, maar al snel verandert hij in een piranha met vlijmscherpe tandjes die hij maar al te graag in jouw kleding of handen zet. Waarom bijt jouw puppy en wat kun je eraan doen?

Waarom bijt een pup?

Vanaf het eerste moment dat de pup bij je in huis komt gaat er een wereld voor hem open. Helemaal alleen, zonder moeder, broertjes en zusjes, wordt hij in een nieuwe omgeving geplaatst met allerlei nieuwe prikkels. Zodra hij genoeg moed heeft verzameld (sommige pups hebben dit al binnen enkele seconden voor elkaar, andere doen hier langer over) zal hij zijn nieuwe huis en omgeving willen gaan verkennen. Een hond doet dit voornamelijk met zijn neus en bek: voorwerpen, mensen en dieren worden besnuffeld en in sommige gevallen vervolgens in de bek genomen. De pup probeert er hiermee achter te komen waar hij mee te maken heeft. Is het eetbaar of niet? Heeft het een smaakje? Is het hard of zacht? Maakt het geluid? En ga zo maar door. Een gezonde, vrolijke pup is ontzettend nieuwsgierig!

In het geval van dieren en mensen probeert de pup er achter te komen met wie of wat hij precies te maken heeft. In het nest speelde de pup met moeder en nestgenootjes door te stoeien en daarbij ook te bijten. Spelen heeft daarnaast nog een aantal andere functies:

Het verbeteren van de coördinatie en lichamelijke ontwikkeling
Het oefenen van bepaald gedrag, bijvoorbeeld het jagen (achter elkaar aanrennen, het vangen en tegen de grond brengen van de prooi etc.)
Het onderhouden of versterken van de sociale band met de spelpartner en het daarbij aftasten van elkaars sterkte
Het ontdekken van de consequenties van hun eigen gedrag: in het nest is dit zeer belangrijk voor de ontwikkeling van de bijtrem

Bij al deze punten, met in het bijzonder het laatste, is de rol van de spelpartner van onschatbare waarde. Wanneer een pup in het spel zijn broertje of zusje te hard bijt zal hij of zij gaan piepen en het spel proberen te beëindigen door bijvoorbeeld weg te lopen of te bevriezen (niet meer te bewegen). Als het goed is leert de pup hiervan en zal hij in het vervolg minder hard gaan bijten: hij ontwikkelt een bijtrem.

Maar het doet pijn!

Puppy’s die het gebit nog niet gewisseld hebben, hebben erg scherpe tandjes. Soms hoeft de pup nog niet eens zo hard te bijten en toch doet het zeer. De eerste oplossing hiervoor is dat je de pup bij spel altijd iets geeft om mee te spelen in de vorm van een knuffeltje of ander hondenspeeltje. Speel niet met jouw handen! Je leert hiermee de pup júíst in je handen te bijten.

Wanneer je pup tijdens het spel, of in andere situaties, tóch in je hand, voet, of kleding bijt, roep dan met een hoge stem “au!” en trek je terug uit het spel door op te staan, je om te draaien en/of weg te lopen. Feitelijk gedraag je je nu net als een nestgenootje, dat piepte en wegliep. Wanneer je dit consequent doet zal de pup al snel leren dat het spel, wat hij zo ontzettend leuk vindt om te doen, wordt gestopt zodra hij jouw bijt. Het gevolg is dat hij zal stoppen met bijten omdat hij juist door wil spelen.

Wanneer je puppy bijt in andere situaties

Soms bijt een puppy ook in je handen, benen of kleding wanneer je bijvoorbeeld op de bank TV zit te kijken, wanneer je aan het koken bent of door de kamer loopt. In de meeste gevallen doet de pup dit omdat hij aandacht wil, wil spelen, zich verveelt of juist overprikkeld is. In al deze gevallen pas je dezelfde techniek toe als hierboven besproken: je verwijdert jezelf van je pup en zorgt ervoor dat hij er niet meer bij kan of dat het ‘spel’ gestopt wordt. Dit kan betekenen dat je je benen optrekt wanneer je op de bank zit, je de kamer uitloopt, of wanneer het lopen juist het gedrag van je pup versterkt, dat je de pup oppakt of begeleidt naar zijn bench of ren. Maar wanneer je dan weer bij de pup terug komt, geef de pup dan niet de kans om weer de fout in te gaan. Probeerde je pup aandacht te trekken of was hij verveeld? Geef hem dan iets te doen, bijvoorbeeld een lekker botje, of een gevulde Kong. Was het zo dat de pup overprikkeld was – vaak gebeurt dit aan het eind van de middag of in de avond wanneer de pup overdag een drukke dag gehad heeft – zorg dan dat je de volgende keer wat minder onderneemt.

Overprikkeling kan optreden wanneer de pup een nieuwe ervaring opgedaan heeft, of wanneer er bezoek is geweest. Ook wanneer er geen ‘grote’ dingen op het programma stonden kan het zo zijn dat je pup tóch veel indrukken heeft opgedaan en daardoor overprikkeld is geraakt, bijvoorbeeld omdat hij te weinig heeft geslapen. Een pup heeft namelijk tot wel 18 uur slaap nodig per dag! Een pup uit deze overprikkeling, net als een kind, veelal niet door er voor te kiezen te gaan slapen, maar juist door heel druk en ‘vervelend’ te worden. In dit geval zet je de pup in zijn bench of ren om daar even uit te rusten. Veelal valt de pup, soms na een paar seconden protesteren, dan als een blok in slaap…

Een andere reden dat pups veel kunnen bijten is als ze maag-/darmproblemen hebben. Als je pup niet lekker in zijn vel zit of diarree heeft, dan kunnen ze veel meer gaan bijten en moeilijk te stoppen zijn. Een ziekte die veel voorkomt bij pups is Giardia. Dit is een darmparasiet die zorgt voor sterk ruikende diarree met slijm en soms bloed. Ook kan de ontlasting juist erg wisselend zijn qua substantie en de ene dag goed zijn en de andere dag waterig. Is je pup dus extreem bijterig en heeft hij slechte ontlasting, bel dan de dierenarts om de ontlasting te laten onderzoeken op deze en andere parasieten.

En wat als je pup in spullen bijt?

Zoals hierboven al gezegd, de pup verkent zijn nieuwe wereld vooral door middel van zijn bek. Ook heeft een pup tijdens het wisselen (meestal wanneer hij tussen de drie en zes maanden oud is) een grote behoefte om ergens op te knagen. Bijna elke pup zet dan ook wel eens zijn tanden in een stoelpoot, tafelpunt of bank. In dit geval onderbreek je dit direct en geef je je pup iets waarin hij wél mag bijten. Zorg er dan ook voor dat er altijd een paar speeltjes en (veilige) botjes in het bereik van de pup liggen.

Denk ook altijd om de veiligheid van de pup en zorg ervoor dat hij niet bij snoeren en elektrische draden kan en vergeet de giftige planten niet weg te halen.

Wat je vooral niet moet doen

● De hond wegduwen
● De bek dichtknijpen
● Je hand achterin de bek duwen
● Je pup op z’n rug leggen

Puppy’s zijn totaal blanco en hebben nog geen idee van de regels die gelden in jouw huis. Het is dan ook niet eerlijk om boos te worden om iets wat de pup nog nooit geleerd heeft! Bovendien wordt het bijten hierdoor vaak juist erger omdat de pup jouw handen eng kan gaan vinden. Gedraag je dus altijd rustig, vriendelijk en niet te vergeten consequent richting de pup. Vergeet nooit de pup te vertellen wat jij graag wél van hem wil. Geef hem bijvoorbeeld wanneer hij stopt met bijten in je handen zodra jij “au” zegt, dus een alternatief: een speeltje waar hij wél in mag bijten.

Pas op met spel tussen kinderen en de pup

Vrijwel elk kind is gek op puppy’s en wil al snel niets liever dan met de pup knuffelen en spelen. De pup heeft echter nog niet geleerd hoe spel met een mensenkind werkt en weet echt nog niet wat wel en niet mag. Hoe drukker het kind doet, hoe drukker de pup wordt. En wanneer een pup druk wordt gaat dit meestal gepaard met springen en bijten. Ons advies luidt dan ook: laat kinderen geen trek- of stoeispelletjes doen met de pup.

Conclusie

Bijten in objecten, handen en kleding is normaal gedrag voor een pup, alhoewel wij het niet zo prettig vinden. Leer je pup daarom waar hij wel en waar hij niet in mag bijten. Bied voldoende speeltjes en kauwmateriaal aan en beëindig het spel als je pup toch in jouw handen of kleding bijt. Een puppyren kan een goed hulpmiddel zijn als je pup toch, door overprikkeling of een andere oorzaak, doorgaat met bijten. Doe de pup echter geen pijn door zijn bek hardhandig vast te pakken of hem op de rug te gooien. En vergeet niet dat de puppyfase inclusief het bijtgedrag ook weer voorbij gaat.

by

Dominantie, hoe zit het nou echt?

Dominantie is een omstreden onderwerp. Vroeger – en soms nog steeds – werd vrijwel alle probleemgedrag bij honden verklaard vanuit het idee dat de hond de eigenaar niet als de “alpha” zag. Wat is hier nou wel of niet van waar?

Wanneer een hond ongewenst gedrag laat zien, wordt al gauw gezegd dat dit een “dominantie hond” zou zijn. Bestijgt de hond een andere hond, gromt hij als van de bank wordt gestuurd of trekt hij veel aan de lijn? Dan is de diagnose, al dan niet geïnspireerd door een zekere goedlachse Mexicaanse tv-hondenfluisteraar, niet zelden dat je een zeer “dominante” hond hebt die “de baas” wil worden, waartegen je als “alpha” zou moeten optreden. Maar klopt deze theorie eigenlijk wel?

Dominantie onderzocht

De dominantietheorie is gebaseerd op onderzoek naar door de mens samengestelde groepen wolven die in gevangenschap leefden. Onderzoekers, waaronder David Mech, zagen dat deze wolven veel vochten en dat er veel conflicten waren over eten en voortplanting. Op basis van de uitkomsten van deze gevechten stelden de onderzoekers dat er een strikte hiërarchie bestond, met een “alpha”-reu en -teef aan de top. Omdat honden van wolven afstammen, hebben hondentrainers in het verleden dit model doorgetrokken naar de hond en geconcludeerd dat honden onderling én met mensen een dominantierelatie hebben met één “alpha” – bij voorkeur de mens – aan de top.

Toen er vervolgens werd gekeken naar de manier waarop wolven in het wild met elkaar samen leven, bleek dat het er heel anders aan toeging: een groep wilde wolven bestaat namelijk uit een gezin met een vader- en een moederwolf, hun jongvolwassen nakomelingen en de pups van het jaar daarna. Wanneer de nakomelingen volwassen zijn verlaten ze de groep. Agressie komt zeer zelden voor tussen leden van de eigen groep, maar kan bijzonder heftig zijn wanneer leden van verschillende roedels elkaar tegen komen. Dat verklaart ook waarom de wolven in gevangenschap die geen familie waren en die dus onder onnatuurlijke omstandigheden werden bestudeerd, zoveel agressie toonden. In het wild is er bij een wolvenfamilie geen sprake van een strike dominantieverhouding, maar leiden de vader en de moeder logischerwijs de groep. David Mech, dezelfde onderzoeker die eerder juist de dominantietheorie ontwikkelde, zei dan ook dat de term “alpha” overbodig is en niet meer gebruikt zou moeten worden.

Honden zijn geen wolven

Het één op één aan elkaar gelijkstellen van wolvengedrag en hondengedrag is bovendien ook niet van kritiek verschoond gebleven. Domesticatie heeft ervoor gezorgd dat de hond en zijn gedrag radicaal zijn veranderd. Zo kunnen honden veel beter met mensen communiceren dan wolven, en is er geselecteerd op specifieke eigenschappen die voor de mens nuttig waren, waardoor weer andere verloren zijn gegaan en de hond een heel ander dier is geworden dan de wolf.

Dit blijkt ook uit studies die zijn gedaan naar wilde honden, die aantonen dat wilde wolven en wilde honden er een hele andere manier van leven op nahouden. Zo blijkt dat wilde honden heel vaak solitair leven zonder vaste groepen te vormen. En wanneer zij wel in groepen leven, houden wilde honden ook geen gezinsstructuur aan zoals wolven dat doen. De groepssamenstelling verandert regelmatig en leden komen en gaan. Bovendien paren teven uit de ene groep met reuen uit andere groepen, wat bij wolven niet voorkomt. Ook planten in deze groepen alle vrouwelijke leden zich elk jaar voort. Honden vormen daarnaast ook geen “roedels” zoals wolven dat doen omdat zij niet in groepsverband de jongen grootbrengen en meestal ook niet gezamenlijk jagen.

Op basis van het vertoon van agressie tussen groepsleden onderling kan bovendien ook geen duidelijke hiërarchie worden vastgesteld in groepen (wilde) honden. Agressie en dominantie lijken dus sowieso weinig tot niets met elkaar te maken te hebben. Wel bleek dat er een zekere rechtlijnigheid kan worden ontdekt in zogenaamde “submissieve gedragingen” (de bek van een andere hond likken, onder de kop doorlopen) die honden naar elkaar vertonen bij het begroeten: die blijken namelijk vrijwel altijd door jongere dieren naar oudere dieren te worden vertoond, en zelden andersom. John Bradshaw concludeert daarom dat deze signalen niet zozeer tot doel hebben om onderdanigheid te tonen of agressie van een ranghogere af te wenden, maar dat het affiliatieve gedragingen zijn om de band te versterken en dat ze voortkomen uit het bedelen om voedsel wat pups bij de moeder doen om haar te laten overgeven. Niet meer dan een beleefde begroetingsceremonie naar de oudere honden waarvan de jongeren voor hun verzorging en overleving afhankelijk zijn dus.

Hoe zit het dan wel?

Onderzoek heeft dus aangetoond dat wolven noch honden strikte dominantie-hiërarchieën vormen met één “alpha” als leider die op agressieve wijze de rest van de “roedel” koeioneert. Maar op welke wijze komt de sociale structuur tussen honden onderling en tussen honden en mensen dan wel tot stand?

Ten eerste zijn leerervaringen hierbij heel belangrijk: een hond leert simpelweg van de reactie van zijn groepsgenoten hoe hij zich het beste kan gedragen. Daarbij speelt ook mee hoe belangrijk iets is voor een bepaalde hond: als de ene hond heel graag een botje wil hebben, maar de andere hond botjes helemaal niet zo belangrijk vindt, zal er niet snel een conflict ontstaan en krijgt de eerste hond het bot. In een andere situatie, waarin er bijvoorbeeld een bal in het spel is, kan de situatie echter omgekeerd zijn, afhankelijk van hoe belangrijk elke hond de bal vindt en hoe ze hun kansen op basis van eerder ervaringen met elkaar inschatten. Dit toont wederom aan dat status helemaal geen rol speelt, maar dat vooral de waarde die individuele honden aan een bepaalde bron toekennen en de leerervaringen die zij in het verleden hebben opgedaan bepalen hoe zij met elkaar omgaan en of er een conflict ontstaat.

Hetzelfde geldt voor de interactie tussen mensen en honden. Zo ontstaan conflicten tussen hond en eigenaar bijvoorbeeld omdat de hond heeft geleerd dat hij gestraft wordt door zijn eigenaar in een bepaalde context zonder dat hij begrijpt waarom of zonder dat hij het kan voorkomen, of omdat hij heeft geleerd dat bepaald gedrag effect heeft. Zo kan het gebeuren dat een hond gromt naar de eigenaar wanneer hij van de bank wordt gestuurd. De hond ervaart de boze woorden van de eigenaar als vervelend, en snapt vaak niet wat er van hem wordt gevraagd. Wanneer andere signalen niet werken om de bedreiging af te wenden, zal de hond kunnen gaan grommen. Wanneer de eigenaar vervolgens nog bozer wordt omdat zijn hond zo “dominant” is, zal de hond vervolgens al gaan grommen zodra hij op de bank ligt en de eigenaar in de buurt komt, waarna een vervelende miscommunicatie uitgroeit tot hinderlijk probleemgedrag.

Ook voor andere gedragingen geldt dat er vaak hele andere oorzaken zijn aan te wijzen. Een hond die een andere hond bestijgt kan dat doen omdat de andere hond lekker ruikt (bijvoorbeeld wanneer een intacte reu een gecastreerde reu bestijgt) of omdat een puberende hond tijdens het spelen met andere honden iets te hyper wordt en uit opwinding gaat bestijgen. Bij trekken aan de lijn geldt vaak dat de hond simpelweg heeft geleerd dat trekken hem het snelst brengt naar waar hij wil zijn, en dat het naast de eigenaar lopen onvoldoende is bekrachtigd. Deze gedragingen hebben dus helemaal niets met “de baas willen zijn” te maken, maar alles met de context en met leerervaringen.

Wat betekent dit voor onze omgang met honden?

Uit naam van “dominantie” zijn er heel veel honden verkeerd begrepen en agressief benaderd door ons mensen. Omdat ons wordt verteld dat wij “de baas” moeten zijn, en dat allerlei normale hondengedragingen als pogingen om de macht te willen grijpen worden uitgelegd, hebben heel veel goedbedoelende hondeneigenaren hun hond op de rug gelegd, bij hun nekvel gepakt, in de zij geprikt, urenlang genegeerd, de etensbak afgepakt of gedrag met pijnlijke correctiemethoden onderdrukt. Niet zelden heeft een dergelijke aanpak tot een enorme verslechtering van het gedrag geleid, soms zelfs met euthanasie van de hond tot gevolg. Soms – bijvoorbeeld op t.v. – lijken bovenstaande methode echter wel te werken, in die zin dat het gedrag ophoudt. De hond ervaart echter waarschijnlijk nog steeds dezelfde (negatieve) emotie die het gedrag heeft veroorzaakt, maar durft zich simpelweg niet meer te uiten en doet vervolgens maar helemaal niets meer om straf te voorkomen. Dit verschijnsel noemt men aangeleerde hulpeloosheid, wat wordt beschouwd als een ernstige geestelijke aandoening met grote gevolgen voor het welzijn van het betreffende individu.

Gelukkig doen steeds meer hondentrainers en gedragsdeskundigen afstand van deze verouderde theorieën en begrijpen we steeds beter waarom honden echt doen wat ze doen, en hoe belangrijk de rol van emoties daarbij is. Geniet dus van je hond, leer hem kennen en zijn lichaamstaal te begrijpen. Leer hem middels training welk gedrag je van hem wil, geef op vriendelijke doch consequente wijze aan wat de grenzen zijn, maar wees daarbij niet bang dat hij “de baas” over je wil worden. Daar zijn honden, in tegenstelling tot mensen, echt niet mee bezig.

Bronnen

Bradshaw, J. & Rooney, N. "Dog social behavior and communication", in: Serpell, J. (ed.). The domestic dog: its evolution, behavior and interactions with people (2017) pp. 133-159
Bradshaw, J. Blackwell, E.-J., & Casey, R. A. "Dominance in domestic dogs: A response to Schilder et al. (2014).", Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research 1 1 (2015) pp. 102-108
Coppinger, R. & Coppinger, L. Dogs: a new understanding of canine origin, behavior, and evolution (2001)
"Dominantie bij honden volgens Ray Coppinger" (Doggo.nl)
Eaton, B. Dominance in dogs: fact or fiction? (2008)
Landsberg, G., Hunthausen, W. & Ackerman, L. Behavior problems of the dog and cat (2013)
O'Heare, J. Dominance theory and dogs (2008)
Sdao, K. Plenty in life is free (2012)

by

Genen en gedrag

Waarom doen honden wat ze doen en hoe ontstaat probleemgedrag? Eén van de factoren is de genetische aanleg. En hoe zit het dan met de verschillen tussen rassen? Dat en meer feiten over de invloed van genen op gedrag lees je in dit artikel.

Genen als blauwdruk

Een hond beschikt over ca. 20.000 genen. Die genen bepalen niet alleen uiterlijke kenmerken zoals welke kleur en welk vachttype een hond heeft, maar kunnen ook een grote invloed hebben op het gedrag van de hond. Een bekend voorbeeld hiervan is het experiment van Belyaev met zilvervossen. Door systematisch te selecteren op tamheid nam het aantal agressieve zilvervossen in de loop van 35 generaties met maar liefst 70-80% af, en ontstonden er vossen die gedrag vertoonden dat vergelijkbaar was met dat van honden.

Motor patterns

Een vergelijkbare selectie op gewenste gedragseigenschappen heeft ook bij honden tot een grote variatie in gedrag geleid. Zo heeft men door te selecteren op specifieke onderdelen van het jachtgedrag van honden (zogenaamde “motor patterns”) in de loop der tijd rassen gecreëerd die uitblinken in een bepaalde taak. Onderzoeker Ray Coppinger verdeelt dit jachtgedrag in de volgende elementen:

ZOEKEN – FIXEREN – BESLUIPEN – NAJAGEN – VASTPAKKEN – DOODBIJTEN

Bij Border Collies zijn het fixeren en besluipen van de prooi versterkt, maar het doodbijten van een prooi juist verzwakt om te voorkomen dat de hond de schapen aanvalt en doodt. Bij Retrievers is het zoeken en vastpakken uitvergroot, en bij honden die werden ingezet om te vechten is geselecteerd op het vastpakken en doodbijten. Zo zijn er tussen rassen grote verschillen ontstaan in gedrag.

Karakter

Naast deze specifieke werkeigenschappen is ook het karakter van een hond deels genetisch bepaald. Bij honden onderscheiden onderzoekers de volgende vijf factoren die in grote lijnen het karakter vormen:

1: speelsheid
2: nieuwsgierigheid/onverschrokkenheid
3: neiging tot najagen
4: sociabiliteit
5: agressiviteit

Anderen noemen ook eigenschappen als trainbaarheid in het rijtje met erfelijk bepaalde karaktertrekken.

Afwijkend gedrag

Genen kunnen ook een rol spelen in het ontstaan van afwijkend gedrag. Bij Pointers komen bijvoorbeeld lijnen voor die extreem angstig zijn, en ook bij andere rassen lijkt angstigheid sterk genetisch bepaald. Bovendien komen sommige vormen van afwijkend gedrag relatief vaker voor binnen bepaalde rassen, wat ook duidt op een genetische oorzaak. Voorbeelden daarvan zijn het dwangmatig staartjagen bij Bull Terriërs en mogelijk ook het zogenaamde Rode Cocker Syndroom bij Spaniels, wat door een erfelijk tekort aan serotonine lijkt te worden veroorzaakt.

Nature vs. nurture?

Uiteraard moet niet vergeten worden dat ook omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van probleemgedrag. Zo kan het niet kunnen uitvoeren van een aangeboren gedragseigenschap leiden tot ongewenst gedrag. Denk bijvoorbeeld aan een jachthond die lichtjes of schaduwen gaat najagen, een Labrador die kussens in de bek pakt of een Border Collie die de kinderen bijeendrijft. Wanneer deze honden de mogelijkheid wordt geboden om hun natuurlijke gedrag te kunnen vertonen door bijvoorbeeld met de hond te gaan speuren, apporteren of treibballen, kan dat het probleemgedrag doen afnemen.

Anderzijds hoeft een genetisch bepaalde neiging tot bijvoorbeeld bezitsagressie niet tot problemen te leiden wanneer er nooit iets wordt afgepakt maar er voor iets lekkers wordt geruild. Of en hoe sterk bepaald gedrag tot uiting komt blijft dus altijd een samenspel tussen genen en omgeving.

Niets aan te doen?

Ook is het niet zo dat een gedragsprobleem waar een genetische basis aan ten grondslag ligt per definitie onoplosbaar is. In veel gevallen zal het echter wel moeilijker zijn om dit gedrag om te buigen, en bij sommige problemen, zoals extreme angst, zal medicatie noodzakelijk kunnen zijn. De voorkeur gaat dus uit naar het voorkomen van dergelijke problemen. Dit begint uiteraard bij de selectie van de ouderdieren, waarbij gedrag nog te vaak ondergeschikt wordt gemaakt aan uiterlijk. Door kennis te nemen van de raseigenschappen, een pup te kiezen die qua karakter het beste bij de eigenaar en zijn gezin past en tegemoet te komen aan de behoeften van de hond kan ook voorkomen worden dat er problemen ontstaan.

Conclusie

Gedrag is deels bepaald door de genetische aanleg. Door te selecteren op bepaalde gedragselementen zijn raseigenschappen ontstaan, en ook karakter en sommige vormen van afwijkend gedrag liggen besloten in de genen. Of en hoe dit gedrag tot uiting komt, en of het een probleem wordt, is mede afhankelijk van de omgeving. Een gediplomeerd gedragsdeskundige kan inschatten of er een genetische basis aan het probleemgedrag van uw hond ten grondslag ligt en kan op maat advies geven over mogelijke oplossingen.

Bronnen

Berg, Linda van den, "Genetics of dog behavior", in: Serpell, J. (ed.). The domestic dog: its evolution, behavior and interactions with people (2017) pp. 69-93
Coppinger, R. & Coppinger, L. Dogs: a new understanding of canine origin, behavior, and evolution (2001)
Heuzer, A. "Hoogrisicohond: in de genen en in de eigenaar", Dogzine (13-11-2016)
Landsberg, G., Hunthausen, W. & Ackerman, L. Behavior problems of the dog and cat (2012)
Rawlinson, S. "Cocker rage syndrome", Doglistener (09-04-2006)
Spady, T.C. & Ostrander E.A. "Canine behavioral genetics: pointing out the phenotypes and herding up the genes", American journal of human genetics 82.1 (2008) pp. 10-18

by

Wat te doen als je een pup in huis krijgt

De pup is uitgekozen en hij komt binnenkort in huis! Het zijn spannende tijden en iets om met het hele gezin naar uit te kijken. Lees voor dat het zover is nog even het volgende artikel door zodat je zo goed als mogelijk voorbereid bent.

Voordat de pup in huis komt is het een goed idee je huis “puppy proof” te maken. Kijk kritisch om je heen en haal zo veel mogelijk van wat de pup interessant zou kunnen vinden om met zijn tanden te ontdekken voorlopig weg. En bedenk dat alles wat hij tegenkomt nieuw en dus interessant is. Zorg er ook voor dat er genoeg te vinden is dat hij wel mag ontdekken: knuffels, speeltjes en kauwmateriaal. Als de pup toch iets ontdekt wat niet voor hem bestemd is haal het, indien mogelijk, voorlopig dan weg. De ontdekkingsfase gaat uiteindelijk voorbij en dan kan je alles wat je hebt opgeborgen langzaamaan, stuk voor stuk weer terugplaatsen.

De eerste nachten

Het beste moment voor het ophalen van de pup bij de fokker is in de ochtend. Hij heeft dan al meteen een hele dag om een beetje te wennen aan zijn nieuwe omgeving voordat hij de nacht in gaat. En dan is hij er. Vaak na lang wachten mag dan eindelijk de pup worden opgehaald! Spannend voor de nieuwe eigenaren maar zeker ook voor de pup… Dan komt de eerste nacht. Deze is voor de pup vaak best moeilijk. Stel je maar eens voor hoe het is om voor het eerst in je korte leventje zonder je moeder, broertjes en zusjes, je vertrouwde omgeving en luchtjes te moeten zijn. De pup kan je steun en aanwezigheid die eerste nachten dus heel goed gebruiken. In de praktijk betekent dit dat je de pup dichtbij je hebt zodat je hem kunt steunen als dat nodig is. Als je hebt gekozen voor een bench dan kun je ervoor kiezen deze naast je bed te zetten of zelf dichtbij de plek waar de bench staat te gaan slapen. Als de pup dan wakker wordt kun je hem met je stem en eventueel je vingers door de tralies gerust stellen. Als hij onrustig wordt betekent dit vaak dat hij zijn behoefte moet doen. Neem hem dan even mee naar buiten en doe hem daarna direct weer in de bench. Na een paar nachten kun je rustig aan de afstand tussen jezelf en de pup groter maken door de bench richting de overloop en daarna naar beneden te verplaatsen of zelf weer richting de slaapkamer te verplaatsen. Het lijkt omslachtig maar het geeft je pup het vertrouwen dat jij en zijn nieuwe omgeving veilig zijn.

Zindelijkheid

Puppy’s kunnen tot wel 7 á 8 maanden oud zijn voordat ze hun blaas echt volledig onder controle hebben. Pups bevuilen van nature hun eigen nest niet graag. Afhankelijk van de omstandigheden waarin ze bij de fokker verbleven zullen ze al snel door hebben wat de bedoeling is. Pups afkomstig van fokkers die zelf al wat aan de zindelijkheid hebben gedaan (aparte ruimte waar de pups zich kunnen ontlasten op afstand van de werpkist) lijken al een voorsprong te hebben.

Belangrijke punten bij de zindelijkheidstraining zijn:

Wees de pup altijd voor. In het begin betekent dit ongeveer elk uur of elke twee uur naar buiten gaan. En sowieso de eerste weken direct na het eten, spelen en slapen. Dit kan dus betekenen dat je per dag wel tien keer naar buiten gaat.
● Houd de ‘plasmomenten’ kort. Ga altijd naar hetzelfde stukje gras zo dicht mogelijk bij huis. Daar mag de pup zich ontlasten en vervolgens ga je meteen weer naar binnen. Maak onderscheid tussen dit soort uitlaten en wandelingetjes waarbij de pup de wereld kan verkennen en je hem kunt socialiseren.
● Beloon je pup na het ontlasten met een vrolijke stem. Je kunt er zelfs voor kiezen om een commando aan het ontlasten te koppelen door met opgewekte stem een bepaald woord te zeggen zodra ze ontlasten. Op deze manier kun je je pup aanleren om op commando te plassen wat kan helpen bij de zindelijkheidstraining.
● Als er toch een ‘ongelukje’ in huis gebeurt en je betrapt je pup op heterdaad, til hem dan snel maar voorzichtig op (hij zal automatisch stoppen met plassen) en zet hem neer op de plek waarvan jij wil dat hij zijn behoefte doet. Ben je te laat en is de pup al klaar, negeer de situatie dan en ruim het op. Nooit boos worden en zeker de pup niet door de ontlasting halen! De kans is dan namelijk groot dat de pup niet meer durft te plassen in jouw bijzijn en dit dus stiekem gaat doen.

De hond alleen thuis laten

Je kunt je pup niet zomaar alleen thuis laten. Alleen zijn is iets wat echt goed aangeleerd moet worden. De ene hond heeft er meer moeite mee dan de andere, maar alle honden verdienen hier training in. Sowieso betekent dit dat je je pup tot een week of 12 oud helemaal niet alleen thuis kunt laten. Wel moet je alvast oefenen met korte momenten van alleen in de kamer zijn. Lees in dit artikel meer over het aanleren van alleen thuis zijn.

Socialisatie

Het goed socialiseren van je pup is natuurlijk ook heel belangrijk om ervoor te zorgen dat je pup de wereld vol zelfvertrouwen tegemoet treedt en niet angstig wordt. In dit e-book lees je alles over een goede socialisatie van jouw pup.

by

De do’s en don’ts voor Oud & Nieuw

Hoe help je je hond Oud & Nieuw door? Wat moet je wel en vooral niet doen tijdens deze voor veel honden stressvolle periode? Als mijn hond bang is voor vuurwerk, moet ik hem dan negeren of juist niet? Wat kan ik doen om mijn hond te ondersteunen?

Do's

● Wordt er veel vuurwerk afgestoken bij jou in de buurt, houd je hond dan, ook overdag, aangelijnd tijdens het uitlaten. Ook als je hond (nog) niet bang is. Voorkom dat hij kan vluchten.
● Is jouw hond bang voor vuurwerk of harde geluiden, beperk de wandelingen in de buurt op oudejaarsdag dan tot korte rondjes en vermijd drukke tijdstippen.
● Zoek een plek waar geen vuurwerk afgestoken wordt en waar de hond los kan lopen. Het is even zoeken maar ze zijn te vinden. Laat hem daar lekker zijn energie kwijtraken. Een voldane hond is meer ontspannen dan een hond die vol energie zit.
● Lukt het toch niet om naar zo’n plek te gaan maak hem dan geestelijk moe door overdag hersenwerkjes of zoekspelletjes te doen.
● Vanaf 18.00 uur mag vuurwerk officieel afgestoken worden. Ga daarna alleen naar buiten voor een snelle plas. Of, als je hond echt bang is, blijf dan binnen zodra het donker is.
● Laat je hond zelf een veilige plek in huis opzoeken als hij angstig is en dwing hem niet bij jou te blijven als hij dit niet wil. Reageert hij nu al op vuurwerk door te proberen ergens weg te kruipen? Maak dan op die plek een voor de hond prettige plek door een fijn kussen neer te leggen en hem daar een aantal keer wat lekkers te geven. Op oudejaarsavond kun je als extra ruggensteuntje een shirt met jouw geur eraan erbij leggen.
● Sluit gordijnen en zet muziek aan op een redelijk volume. Het geluid van het vuurwerk verdwijnt zo iets meer naar de achtergrond.
● Gebruik eventueel een speciale koptelefoon voor honden (de ‘Mutt Muffs’) om de knalgeluiden te dempen.
● Geef je hond een paar minuten voor 00.00 een overheerlijk bot, gevulde Kong of maak een Survival-Kit (zie video hieronder) waar hij langere tijd mee bezig is. Zorg er wel voor dat je hond het spelletje al kent, dus oefen dit de dagen voor oudejaarsdag een paar keer en maak het extra leuk!
● Steun je hond door hem rustig aan te halen wanneer hij naar je toe komt. Laat hem lekker bij je liggen en zeg hem met een rustige stem dat alles goed is en ga verder waar je mee bezig was.
● Check jaarlijks of de chip van jouw hond nog wel correct geregistreerd staat. Dit kun je doen via deze link. Vergeet ook niet om regelmatig te checken of de chip zelf nog wel werkt. Dit kun je eenvoudig bij de dierenarts vragen.
● Plak deze poster op je raam om ervoor te zorgen dat er een uurtje niet geknald wordt tussen 22:00 en 23:00.

Dont's

● Laat je hond niet alleen met Oud & Nieuw, ook niet als je weet dat hij niet bang is voor vuurwerk. Laat hem ook niet alleen binnen om zelf naar het vuurwerk te gaan kijken. Hij heeft je steun hard nodig. Bovendien kan je hond als hij schrikt van een knal terwijl hij alleen thuis is, ook bang worden om alleen thuis te zijn.
● Ga niet meer met de hond naar buiten na 20.00u. Natuurlijk vooral niet om samen met hem naar het vuurwerk te kijken!
● Geef je hond geen medicatie als Ventraquil of Acepromazine, ook niet als het is voorgeschreven door een dierenarts. Deze middelen zorgen er namelijk voor dat je hond alles meemaakt maar hier door versuffing niet op kan reageren. Het gevolg hiervan is dat de angst juist toeneemt! Kies liever voor middelen als Alprazolam, Pexion of Sileo (in overleg met je dierenarts) of (natuurlijke) middelen zoals Puur Tranquil en Puur Nervo of de middelen van AminoCalm. De meeste natuurlijke middelen hebben echter een langere inwerktijd en moeten vanaf enkele weken vóór Oud & Nieuw gegeven worden. Heb je een extreem bange hond, overleg dan met je dierenarts over het geven van medicatie zoals Alprazolam.
● Negeer je angstige hond niet!
● Straf je hond niet voor angstig/gestrest gedrag, ook al ervaar jij het zelf als irritant.
● Probeer jezelf maar eens voor te stellen hoe het zou zijn om wekenlang om de haverklap bang te zijn… Zo is het namelijk voor je hond wanneer deze vuurwerkangst heeft. En hij is het zeker waard om er iets aan te doen! Als je hond angstig is of je ziet signalen dat hij niet op zijn gemak is dan is er gelukkig veel wat je kunt doen om de angst te verminderen of te voorkomen dat het erger wordt.

Wacht daarmee niet tot de volgende jaarwisseling maar begin zo snel mogelijk in het nieuwe jaar. Dat geeft jullie alle tijd om aan het probleem te werken. Voor advies op maat is het aan te raden om een gediplomeerd hondengedragstherapeut te raadplegen.

Meer weten?

Wil je meer weten over angst voor vuurwerk en andere harde geluiden en wil je weten hoe je je hond kunt trainen om deze geluiden niet meer eng te vinden? Bekijk dan onze online lezing over angst voor geluiden.

by

De voor- en nadelen van castratie

Je hond wel of niet castreren? Dat is een vraag die bij veel hondeneigenaren aan de orde komt. In dit artikel vind je een overzicht van de voor- en nadelen van castratie en welke invloed castratie heeft op de gezondheid, het uiterlijk en het gedrag.

Gezondheid

Voor castratie – het verwijderen van de testikels van de reu of de eierstokken van de teef (onterecht sterilisatie genoemd) – moet een hond eerst onder narcose worden gebracht. Narcose en ook de operatie zelf brengen risico’s met zich mee, en daarom is het terecht dat sommige mensen het argument aanhalen dat zij niet willen “snijden in een gezond lichaam”. Daar staat tegenover dat castratie ook positieve effecten op de gezondheid kan hebben. Zo is bij de reu bekend dat voorhuidontsteking en een vergrote prostaat met castratie verholpen kunnen worden. Bij teven neemt de kans op suikerziekte, schijnzwangerschap, baarmoederontsteking en melkkliertumoren (mits de teef rond de eerste loopsheden wordt geholpen) sterk af, maar kan er wel incontinentie ontstaan.

Voor zowel reu als teef geldt dat gecastreerde honden echter sneller dik worden, met alle gezondheidsrisico’s van dien. Daar komt nog bij dat er bij gecastreerde honden een verhoogd risico lijkt te zijn op kanker, epilepsie en kruisbandproblemen. Aan de andere kant blijkt echter de kans op hartklepproblemen, staar en een maagtorsie kleiner te zijn na castratie. De kans op heupdysplasie en elleboogdysplasie is niet gerelateerd aan castratie, alhoewel het op jonge leeftijd castreren voordat de hond is volgroeid, wel een grotere kans op gewrichtsproblemen geeft. Dit concluderen Amerikaanse onderzoekers op basis van de medische gegevens van ruim 90.000 honden die zij in de loop van vijftien jaar hebben verzameld.

Uiterlijk

Ook het uiterlijk van de hond kan veranderen na castratie. Naast het feit dat een reu geen testikels meer heeft, is er een kans dat de vacht drastisch zal veranderen. Met name bij (half)langharige honden kan er een overvloedigere ondervacht ontstaan en kan de vacht doffer, wolliger en krullerig worden. Ook kunnen er sneller klitten ontstaan. Na castratie zul je dus meer werk hebben aan het onderhouden van de vacht als je een (half)langharige hond hebt. Trimmers adviseren dan ook om de hond vaker te laten trimmen wanneer deze is gecastreerd.

Gedrag

De meest gehoorde reden voor castratie van met name reuen is echter het gedrag van de hond. Maar waar vroeger castratie werd gezien als wondermiddel tegen vrijwel alle gedragsproblemen, weten we nu dat het effect van castratie op het gedrag vooral samenhangt met de oorzaken achter het probleemgedrag. Voor problemen die een hormonale basis hebben, waaronder weglopen en achter loopse teven aangaan, (in huis) markeren en mogelijk agressie naar andere intacte reuen, bestaat er een goede kans dat castratie de problemen verhelpt dan wel vermindert. In andere gevallen, bijvoorbeeld bij onzekere of angstagressie, lijkt castratie echter een sterk negatief effect te kunnen hebben op het gedrag. Bovendien spelen leerervaringen vaak een grote rol bij de ontwikkeling van probleemgedrag, waardoor het effect van castratie mogelijk groter is wanneer men dit vlak na het ontstaan van het (hormonale) probleemgedrag toepast dan vele jaren later. Daarbij kan het ook nog voorkomen dat een gecastreerde reu anders gaat ruiken, waardoor hij het slachtoffer wordt van ongewenste intimiteiten van intacte reuen, wat ook weer tot onzekerheid of agressie naar andere honden kan leiden.

Wanneer je overweegt om jouw hond vanwege ongewenst gedrag te laten castreren, is het dus raadzaam om eerst een gedragsdeskundige te raadplegen die de oorzaken van het gedrag kan achterhalen en kan inschatten wat het effect van castratie zal zijn. Vaak zal geadviseerd worden om bij twijfel een reu eerst chemisch te laten castreren. Hiervoor bestaat een implantaat (Suprelorin) dat via een dikke naald wordt ingebracht en afhankelijk van de dosering werkzame stof een half jaar tot een jaar werkzaam is. Houd er echter rekening mee dat het probleemgedrag de eerste weken na plaatsing erger kan worden!

Ook bij een teef kan castratie het gedrag veranderen. Sommige teven kunnen ten tijde van de loopsheid en tijdens een eventuele schijnzwangerschap daarna vrij dramatische gedragsveranderingen laten zien, variërend van sloomheid, angst, snel afgeleid zijn en prikkelbaarheid. Met castratie wordt dit verholpen. Wanneer een teef ook buiten de loopsheid agressief is, is er echter een grote kans dat dit juist toeneemt na de castratie.

Het chemisch castreren van teven is ook mogelijk en gebeurt in de vorm van de prikpil. De kans op suikerziekte, baarmoederontsteking en melkkliertumoren neemt daarbij echter sterk toe, en dus wordt het (veelvuldig) gebruik van de prikpil door veel dierenartsen afgeraden.

Conclusie

Het castreren van een hond heeft vele voor- en nadelen, die elke eigenaar zelf zal moeten afwegen voor zijn of haar eigen hond en persoonlijke situatie. Duidelijk is wel dat op jonge leeftijd castreren vooral heel veel nadelen heeft. Ook kan het uiterlijk van de hond veranderen na castratie. Wanneer je wegens gedragsproblemen castratie overweegt, is het aan te raden om met een gedragstherapeut te overleggen die een inschatting kan maken van de oorzaken van het gedrag en het mogelijk effect van castratie. Bij reuen kan chemische castratie een optie zijn.

Meer weten?

Wil je meer weten over de rol van hormonen en de invloed van castratie? Bezoek dan eens onze lezing over dit onderwerp.

Bronnen

Belanger, J.M. et al. "Correlation of neuter status and expression of heritable disorders", Canine Genetics and Epidemiology vol 4 (2017)
Landsberg, G., Hunthausen, W. & Ackerman, L. Behavior problems of the dog and cat (2013)
Roulaux, P.E.M. et al. "Self-reports of Dutch dog owners on received professional advice, their opinions on castration and behavioural reasons for castrating male dogs", PLoS One (2020)

by

Alleen zijn aanleren

Honden zijn sociale dieren en alleen zijn is voor hen niet vanzelfsprekend, sommige honden ontwikkelen zelfs verlatingsangst. Door het alleen zijn goed aan te leren en langzaam op te bouwen kun je voorkomen dat jouw hond het alleen zijn vervelend of zelfs eng gaat vinden. Maar hoe pak je dat aan?

Begin in huis

Een pup van 8 weken die net zijn moeder en nestgenootjes achter heeft moeten laten en nog moet wennen aan zijn nieuwe huis en gezin, kun je nog niet alleen thuis laten. Hetzelfde geldt voor een herplaatser die nog helemaal moet wennen aan zijn nieuwe omgeving. Bovendien levert het gescheiden worden van hun eerste eigenaar herplaatsers vaak veel stress op waardoor er hechtingsproblemen kunnen ontstaan. Dit verklaart waarom er bij deze honden relatief vaak problemen zijn met het alleen zijn. Bouw het dus langzaam op!

Probeer er de eerste weken voor te zorgen dat de hond niet alleen thuis hoeft te zijn. Hoewel je dus de hond nog niet alleen laat, begin je wel gelijk met de eerste stap van de training, namelijk voorkomen dat je hond je constant achterna loopt. Doe de deur achter je dicht als je de kamer uitloopt en loop regelmatig naar boven zonder dat de hond mee mag. Zo leert de hond al dat het helemaal niet zo erg is als zijn baasje even wegloopt en dat je altijd weer terugkomt. Gaat de hond toch piepen, janken, blaffen of slopen? Strooi dan de volgende keer even wat lekkere voertjes op het moment dat je wegloopt. Zo ontstaat er een positieve associatie met alleen zijn.

Langzaamaan breid je de tijd dat de hond alleen in de kamer is uit. Ga bijvoorbeeld even de was doen, iets lezen in een andere kamer of douchen. Natuurlijk kun je de hond dan ook even in de bench of ren doen, wanneer deze is aangeleerd en de hond hierin lekker gaat slapen.

Bouw het alleen zijn langzaam op

Wanneer de hond een half uur tot een uur alleen kan zijn terwijl jij boven of elders in huis bent zonder te piepen en te blaffen en rustig gaat slapen, kun je gaan oefenen met het alleen thuis laten van de hond. Kies hiervoor een moment waarop de hond gewoonlijk toch gaat slapen, bijvoorbeeld ’s ochtends na het ontbijt of na de middagwandeling.

Begin met enkele minuten, waarbij je het liefst voor de deur of in de tuin blijft staan (maar wel zo dat de hond je niet kan zien of horen). Zo kun je goed horen of de hond rustig is. Ga terug naar binnen vóór hij onrustig wordt en begint te blaffen. Mocht hij onverhoopt wel gaan blaffen of janken, wacht dan even met naar binnen gaan tot hij een paar seconden stil is, en ga dan naar hem toe. Eventueel kun je naar huis bellen, zodat de telefoon overgaat waarop de hond stopt met blaffen omdat hij daardoor wordt afgeleid. Blaffen negeren of hem maar uit laten blaffen werkt slechts averechts: daarmee wordt zijn angst dat zijn baasje niet terugkomt bevestigd. Maak de volgende keer de oefensessie iets korter, zodat je binnenkomt voordat de hond begint te piepen.

Blijf de tijd langzaam uitbouwen en oefen elke dag, totdat de hond weer een half uur tot een uur zonder problemen alleen thuis kan zijn. Daarna kun je sneller opbouwen. Voor de meeste volwassen honden is ca. 4 uur alleen thuis zijn, mits goed opgebouwd, geen probleem.

Gebruik een vast ritueel

Honden houden van voorspelbaarheid. Gebruik daarom een vast ritueel als je van huis gaat. Doe je schoenen en je jas aan, pak een voertje, breng de hond naar de mand, pak je tas en zeg een vast zinnetje als afscheid, bijvoorbeeld “tot zo”. Zo weet de hond waar hij aan toe is waardoor hij minder stress zal hebben. Ga dus nooit ‘stiekem’ weg.

Houd ook bij terugkomst steeds zoveel mogelijk dezelfde routine aan. Negeer de hond niet, maar begroet hem rustig.

Tips & trucs

De volgende tips & trucs kunnen helpen wanneer je hond het alleen zijn toch moeilijk lijkt te vinden:

● Oefen niet te weinig maar ook niet te veel! Eén keer per dag is meestal ideaal. Regelmaat en voorspelbaarheid zijn belangrijk bij het aanleren van alleen zijn, dus oefen regelmatig. Meerdere keren per dag oefenen kan echter te stressvol zijn voor honden die het alleen zijn nog niet zo leuk vinden.
● Leg een gedragen kledingstuk in de mand of bench. Honden die het alleen zijn lastig vinden halen hier vaak veel steun uit.
● Zet de radio of tv aan als je weggaat. Zo krijgt de hond minder geluiden van buiten mee, waardoor hij rustig kan slapen. Sommige honden worden erg alert als ze alleen thuis zijn en gaan meer blaffen wanneer ze geluiden van buiten horen. Met het aanzetten van de radio voorkom je dit. Bovendien is aangetoond dat met name klassieke muziek een kalmerend effect heeft op honden.
● Soms blaffen honden niet zozeer omdat ze niet alleen kunnen zijn, maar omdat ze de bench niet fijn vinden. Probeer in dat geval ook eens de hond uit de bench te laten. Eventueel kun je hekjes of een ren plaatsen als je hond niet in de bench kan, maar je hem ook niet los in huis wil laten.
● Gebruik een camera. Er zijn tegenwoordig hele goede camera’s en babyfoonapps beschikbaar waarmee je de hond kunt zien wanneer hij alleen is. Zo kun je zien of je hond echt ontspannen is en lekker slaapt.

Schakel indien nodig hulp in

Soms is bovenstaande niet voldoende en blijft een hond moeite houden met alleen zijn. Merk je dat je niet vooruit komt met trainen? Blijft jouw hond blaffen, slopen, krabben aan de deurpost of plassen in huis als jij weg bent? Schakel dan een gediplomeerd gedragstherapeut in die op maat advies kan geven.

by

Een goede band met je hond

Al meer dan 15.000 jaar delen mensen hun leven met honden. In die tijd is de band tussen honden en mensen steeds hechter geworden. Maar hoe weet je of je een goede band hebt met je hond? En hoe maak je jullie band nog sterker?

Kenmerken van een goede band

Vroeger bekeek men de relatie tussen honden en mensen voornamelijk vanuit het perspectief van de ‘dominantietheorie’: de mens hoorde de ‘alpha’ of de ‘roedelleider’ te zijn en de hond moest gewoon luisteren en zich aanpassen. Gelukkig weten we inmiddels dat deze theorie op veel fronten niet klopt en dat de relatie tussen mensen en honden heel anders in elkaar zit.

Veilige uitvalsbasis

Zo concludeerde Weense onderzoekers dat er verrassende overeenkomsten zijn tussen de band die ouders met hun kinderen hebben en de relatie tussen hond en eigenaar. Zo bleek dat honden hun eigenaar als ‘secure base’ of veilige uitvalsbasis beschouwen, wat betekent dat ze in aanwezigheid van de eigenaar hun omgeving veel meer durven te ontdekken dan zonder de eigenaar of als er een vreemde persoon aanwezig is. Bij kinderen was dit al een bekend gegeven, maar nu blijkt dus dat honden zich op dezelfde manier aan hun eigenaar binden als kinderen aan hun ouders.

Oogcontact

Een andere indicatie van een sterke band tussen hond en eigenaar is de mate waarin hond en eigenaar oogcontact maken. Japanse onderzoekers hebben ontdekt dat hoe meer oogcontact er is tussen baas en hond, hoe meer van het stofje oxytocine aanwezig is bij zowel hond als mens. Oxytocine is een hormoon dat een belangrijke rol speelt bij sociale contacten en binding. Opvallend was dat wanneer de onderzoekers de honden extra oxytocine toedienden, ze ook meer oogcontact gingen maken met hun eigenaren. Dit is best bijzonder, omdat honden onderling direct oogcontact vaak als een bedreiging ervaren. Honden hebben zich blijkbaar in de loop van het domesticatieproces zodanig aan ons aangepast dat zij oogcontact met ons als prettig zijn gaan ervaren.

Veilige haven

Ook het zoeken van steun bij de eigenaar is een indicatie van een sterke band. Zo hebben onderzoekers van de universiteit in Boedapest aangetoond dat honden, net als kinderen, hun eigenaren opzoeken voor steun wanneer zij geconfronteerd worden met een stressvolle of angstopwekkende prikkel. Komt je hond dus bij je zitten als hij iets engs heeft gezien of gehoord (vuurwerk etc.), dan zoekt hij steun en fungeer jij als een zogenaamde ‘safe haven’ of veilige haven voor jouw hond. Bovendien blijkt dat honden die dit doen, de volgende keer dat ze met diezelfde prikkel worden geconfronteerd, er minder bang voor zijn dan de eerste keer.

Hechting en verlatingsangst

Een andere factor die vaak in verband wordt gebracht met een sterke hechting, is verlatingsangst bij honden. Sommige honden zouden zo’n sterke band met hun baasje hebben, dat ze het simpelweg niet aankunnen als ze alleen worden gelaten. Onderzoek is echter niet eenduidig hierover. Zo is er in verschillende onderzoeken naar de binding tussen hond en mens geen relatie gevonden tussen sterke hechting en niet alleen thuis kunnen zijn. Die relatie lijkt er echter wel te zijn bij honden die een verstoorde hechting met hun eigenaren hebben. Bij kinderen is aangetoond dat deze zogenaamde onveilige hechting het resultaat kan zijn van moeders die onvoldoende invoelend zijn en niet adequaat reageren op de behoeften van baby’s en jonge kinderen en geen hulp bieden wanneer het kind dat van hen vraagt. De moeder is dan dus geen ‘veilige haven’. In die gevallen vertonen de kinderen ook vaker verlatingsangst. Bij honden, zo stellen de onderzoekers, lijkt het ook zo te zijn dat eigenaren die de hond niet steunen in stressvolle situaties en contact met de hond vermijden, vaker een hond hebben die niet alleen kan zijn.

Hoe zorg je voor een goede band met je hond?

Steun bieden

Uit bovenstaande blijkt dat het ten eerste heel belangrijk is dat je een veilige haven bent voor je hond en hem tot steun bent in moeilijke situaties. Daarvoor is het noodzakelijk dat je de lichaamstaal van je hond leert lezen en steun zoekend gedrag herkent. Zo kan het zijn dat jouw hond in spannende situaties tegen je aan of achter je gaat staan of zelfs tegen je opspringt. Vaak wordt dit gedrag helaas als vervelend of zelfs ‘dominant’ bestempeld, maar in werkelijkheid zoekt je hond steun bij jou! Voor een goede binding is het belangrijk dat je hem die steun biedt en bijvoorbeeld op je hurken gaat zitten en de hond aait, of dat je hem uit de situatie haalt en meer afstand creëert tot hetgeen hij spannend vindt.

Spelen

Een ander belangrijk aspect van een goede band is samen leuke dingen doen. Hierbij komt het stofje oxytocine vrij, zowel bij jou als bij de hond. Zowel besproken is oxytocine hét stofje dat zorgt voor een goede binding. Uit onderzoek blijkt dat door te spelen met je hond de hoeveelheid oxytocine in het bloed enorm stijgt.

Knuffelen

Ook door te knuffelen en je hond te aaien kan er bij zowel de hond als bij jezelf oxytocine vrijkomen, zo hebben onderzoekers aangetoond. Wel is het hierbij belangrijk dat je ziet of je hond het knuffelen ook daadwerkelijk leuk vindt! Sommige honden zijn nou eenmaal grotere knuffelaars dan anderen – het zijn net mensen…. Door de lichaamstaal van je hond goed te leren herkennen kun je zien of jouw hond enorm geniet van het knuffelen, of dat je beter een leuk spelletje met hem kan doen om je band te versterken.

Bronnen

by

Angst voor vuurwerk

De decembermaanden en met name het afsteken van vuurwerk brengt voor veel honden en hun eigenaren een hoop stress met zich mee. Misschien heb je zelf wel een hond die angst voor vuurwerk heeft ontwikkeld. In dit artikel wordt uiteengezet wat jij als eigenaar kunt doen om deze angst te voorkomen of te verminderen.

Angst voorkomen

Het is natuurlijk het mooiste als wordt voorkomen dat een hond bang wordt voor vuurwerk. Dit begint al bij de fokker, die als het goed is niet alleen geschikte ouderdieren selecteert die zelf een stabiel en niet-angstige aanleg hebben, maar ook al een begin maakt met de socialisatie van de pups. Onderzoek heeft uitgewezen dat honden die vóór de leeftijd van 6 maanden worden gesocialiseerd met allerlei geluiden, hiervoor minder snel angst ontwikkelen. Mocht je dus in de eerste helft van het jaar een pup in huis krijgen, vergeet dan niet om je pup ook aan vuurwerkgeluiden te laten wennen, ook al lijkt Oud en Nieuw nog zo ver weg! Hiervoor zijn CD’s of YouTube-filmpjes een goed hulpmiddel. Door deze ook nog eens te koppelen aan iets leuks, zoals een leuk snuffelspelletje, zal de pup een positieve associatie ontwikkelen met deze geluiden.

Probeer op 31 december om de hond zo vroeg mogelijk uit te laten, voordat alle kinderen uit de buurt beginnen met het afsteken van vuurwerk. Heb je een tuin? Dan kun je de hond deze dag ook alleen in de tuin uitlaten, om vervelende ervaringen met vuurwerk te voorkomen. Laat je hond in ieder geval niet loslopen op de dagen rondom Oud & Nieuw! Elk jaar zijn er tientallen berichten over honden die weggelopen zijn omdat ze zijn geschrokken van vuurwerk. Laat de hond bovendien de laatste dagen van het jaar niet alleen thuis; de kans bestaat dat hij op dat moment schrikt en daarna niet meer alleen durft te zijn.

Tijdens Oudejaarsavond kun je er bovendien voor zorgen dat je voldoende afleidingsmateriaal voor de hond hebt liggen. Denk bijvoorbeeld aan een heel lekker kluifje, hersenwerkpuzzels of een snuffelmat. Ook kun je een speciale vuurwerkdoos maken door in de maanden voorafgaand aan Oud en Nieuw een grote doos te vullen met lege wc-rolletjes, eierdoosjes en ander oud papier waar je op de avond zelf flink wat snoepjes in verstopt.

Angst verminderen

Heb je een hond die helaas wel al angst voor vuurwerk heeft ontwikkeld? Dan kun je mogelijk nu nog aan de slag met training om de negatieve associatie met vuurwerk te veranderen in een positieve. Dit kun je bijvoorbeeld doen met een vuurwerk-CD, welke je aanvankelijk heel zachtjes afspeelt. Terwijl de CD draait geef je de hond iets lekkers of doe je een (snuffel)spelletje met de hond. Langzaamaan zet je de CD harder, maar nooit zo hard dat de hond angstig wordt! Je kunt hiervoor een gedragsdeskundige raadplegen, die je kan begeleiden bij deze training. Deze kan je ook advies geven over het gebruik van natuurlijke middelen of supplementen ter ondersteuning van de training. Enkele voorbeelden hiervan zijn Adaptil, Puur Tranquil, Zylkène of Telizen.

Mocht training niet mogelijk zijn, dan zijn er nog andere manieren om de angst bij je hond te verminderen. Zo kun je een schuilplaats voor je hond maken, waar hij zich veilig terug kan trekken van alle herrie. Zet bijvoorbeeld een open bench neer op een rustige plek met een handdoek eroverheen. Doe de gordijnen dicht, het licht aan en de TV of radio hard aan, zodat het vuurwerk zoveel mogelijk gedempt wordt. Er bestaan ook geluidsdichte benches die speciaal zijn ontworpen voor honden die bang zijn voor onweer of vuurwerk (de “quiet kennel”). En mocht jouw hond zijn heil zoeken onder de bank, onder de kast of op zolder, laat hem daar dan rustig liggen en dwing hem er niet onder vandaan! Ook zijn er koptelefoons voor honden die het geluid dempen (de “mutt muffs”). Tot slot zou je ook nog een Thundershirt of Anxiety Wrap (of andere strak zittend shirt) kunnen aandoen bij je hond. Dit “inbakeren” kan ook een rustgevende werking hebben, al is dat niet bij elke hond het geval. En mocht jouw hond het liefst heel dicht tegen je aan komen zitten, geef hem dan de steun die hij nodig heeft! Vroeger werd gezegd dat je angstige honden moet negeren, maar inmiddels is vast komen te staan dat je angst niet kunt verergeren door de hond te aaien of aandacht te geven. Juist door de hond te steunen, rustig te aaien of rustig tegen hem te praten voelt de hond zicht veilig.

Extreme angst

Mocht jouw hond echt extreem bang zijn voor vuurwerk, dan kun je het beste een vuurwerkvrij vakantiepark boeken of bij vrienden op bezoek gaan die in een rustig gebied wonen. Als dat geen optie is, kun je de dierenarts raadplegen voor angstremmende medicatie. Wees er echter op bedacht dat je niet het middel Vetranquil mee naar huis krijgt; dit middel verslapt wel de spieren, maar verhoogt de geluidsgevoeligheid, wat resulteert in een extra bange hond die zich niet kan bewegen.

Conclusie

Wil je vuurwerkangst voorkomen of verminderen? Begin dan op tijd! Gebruik de komende maanden om de hond een positieve associatie met vuurwerk te leren met behulp van een CD en spelletjes, raadpleeg een gedragsdeskundige of een dierenarts voor (natuurlijke) ondersteuning, boek alvast een vakantie naar een vuurwerkvrij park of creëer een veilige schuilplaats. Hopelijk is de decemberstress voor zowel jou als jouw hond dan een stuk minder!

Meer weten?

Wil je meer weten over angst voor vuurwerk en andere harde geluiden en wil je weten hoe je je hond kunt trainen om deze geluiden niet meer eng te vinden? Bekijk dan onze online lezing over angst voor geluiden.

by

De rol van serotonine

Is jouw hond angstig, agressief of erg gestrest? Of vertoont hij dwangmatig gedrag, een hoge mate van impulsiviteit of hyperactiviteit, en heeft training weinig resultaat? Dan zou een tekort aan serotonine mogelijk een rol kunnen spelen.

Serotonine is een neurotransmitter die wordt gemaakt van het aminozuur tryptofaan. 80-90% van de serotonine bevindt zich in de darmen, waar het invloed uitoefent op de darmwerking. Slechts een klein deel bevindt zich in de hersenen, waar het stemming, emotie en slaap reguleert.

Oorzaken van een tekort aan serotonine

Het is dus niet zo gek dat wanneer er iets misgaat met de aanmaak van serotonine, dit grote invloed kan hebben op het gedrag van de hond. Maar hoe ontstaat nou dit tekort?

Voeding

Voor de productie van serotonine is het eiwit tryptofaan nodig. Tryptofaan haalt een hond uit de voeding. Wanneer er te weinig eiwitten in de voeding zitten, kan dit leiden tot een tekort aan serotonine. Ook kan het zijn dat voer juist teveel eiwitten bevat, waardoor er als het ware teveel concurrentie is voor tryptofaan en er te weinig van wordt opgenomen. Maïs wordt bovendien veel in hondenvoeding gebruikt, maar kan een negatief effect hebben op de aanmaak van serotonine. Naast tryptofaan moet er ook voldoende magnesium en vitamine B6 in het voer zitten om tryptofaan om te kunnen zetten in serotonine.

Ziekte

Ook ziekte, en met name darmproblemen, kunnen leiden tot een tekort aan serotonine. Hoe dit precies werkt is onduidelijk, maar aangezien een groot deel van de serotoninevoorraad zich in de darmen bevindt, is een connectie tussen beide zeer waarschijnlijk. Een goede darmgezondheid is dus ook voor het gedrag van de hond heel belangrijk.

Erfelijkheid

Er lijken daarnaast ook tussen rassen grote verschillen te kunnen bestaan in serotonineniveaus, wat suggereert dat erfelijkheid een rol speelt. Zo is uit onderzoek gebleken dat Engelse Cocker Spaniëls die (impulsieve) agressie toonden een lager serotonineniveau hadden dan honden van andere rassen die agressief waren.

Hoe kan een serotoninetekort worden verholpen?

Er zijn verschillende manieren om het serotonineniveau omhoog te brengen. Ten eerste kan getracht worden om er via de voeding voor te zorgen dat de hond meer tryptofaan binnen krijgt, bijvoorbeeld door biologisch vers vlees te voeren of brokken met de juiste hoeveelheid en kwaliteit eiwitten en zonder maïs. Ook zijn er natuurlijke supplementen die tryptofaan, magnesium en vitamine B6 bevatten. AminoCalm is hier een voorbeeld van. Wanneer natuurlijke middelen niet werken, kan gedragsmedicatie soms noodzakelijk zijn. In dat geval is begeleiding van een gediplomeerd gedragsdeskundige en een dierenarts noodzakelijk.

Wanneer een hond darmproblemen heeft is het belangrijk dat ook daarvoor een dierenarts wordt geraadpleegd zodat de darmen weer goed functioneren en de aanmaak van serotonine verbetert.

Conclusie

Bij probleemgedrag zoals angst, agressie, dwangmatig gedrag of impulsiviteit kan een tekort aan serotonine een rol spelen. Het is aan te bevelen om bij dergelijk probleemgedrag een gedragsdeskundige te raadplegen die kan inschatten of een tekort aan serotonine een rol speelt.

Bronnen

Amat, M. et al. "Differences in serotonin levels between aggressive English cocker spaniels and aggressive dogs of other breeds", Journal of veterinary behavior 8.1 (2013) pp. 19-25
Amber Batson, 'Calming the reactive dog' (lezing) - 2017
Landsberg, G., Hunthausen, W., Ackerman, L. Behavior problems of the dog and cat (2013)
Nan Kené Arthur, Chill out Fido! How to calm your dog (2009)

by

Het belang van slaap

Goed slapen is niet alleen voor mensen essentieel, maar ook voor honden. Wanneer een hond niet goed of niet genoeg slaapt kan dit tot gezondheids- en gedragsproblemen leiden. Maar hoeveel slaap heeft een hond eigenlijk nodig en hoe kun je ervoor zorgen dat je hond goed slaapt?

Waarom is slaap zo belangrijk?

Slaap is ten eerste noodzakelijk om te herstellen van stress. Gedurende de dag kan een hond stress opbouwen door alles wat hij meemaakt. Tijdens de slaap worden de verschillende stresshormonen weer afgebouwd waardoor het lichaam weer uitgerust aan de volgende dag kan beginnen. Wanneer een hond onvoldoende slaapt, nemen de stresshormonen echter niet af, maar toe. Teveel stress zorgt er bovendien voor dat de hersenen minder effectief zijn en een hond trager leert en slechter trainbaar is. Ook wordt een hond prikkelbaarder en reactiever. Dit kan ertoe leiden dat een hond (meer) gaat uitvallen, veel blaft en slecht met prikkels om kan gaan.

Omdat veel stress er bovendien ook weer voor zorgt dat je slecht in slaap kunt komen, ontstaat er dus al snel een vicieuze cirkel: de hond slaap te weinig, stresshormonen worden niet afgebouwd, de hond is minder goed in staat om te leren, waardoor de hond gestrester raakt en slechter slaapt etc. Bij een hond die reactief is of overmatig reageert op allerlei prikkels in zijn omgeving, is trainen alleen dus niet voldoende maar moet er ook worden gekeken naar de hoeveelheid stress die de hond ervaart en hoeveel en hoe goed de hond slaapt. Alleen dan is het mogelijk om het gedrag blijvend te veranderen.

Tijdens de slaap wordt bovendien de energievoorraad van de hersenen aangevuld. Omdat de hersenen tot wel een kwart van alle energie in het lichaam verbruiken is dit erg belangrijk om goed te blijven functioneren. Ook worden nieuwe ervaringen verwerkt tijdens de slaap en herinneringen worden aangemaakt. Wanneer je met een hond traint en hem nieuwe dingen leert, verwerken de hersenen deze ervaringen en nieuw geleerde vaardigheden tijdens de slaap. Vaak zien we dit ook aan de hond, wanneer deze tijdens de zogenaamde REM-slaap met zijn pootjes trappelt, zijn ogen heen en weer beweegt of blafgeluidjes maakt. Heb je dus met je hond getraind, laat hem dan daarna lekker slapen om alles te verwerken en op te slaan.

In sommige gevallen wil je echter juist niet dat je hond de ervaring verwerkt en opslaat in zijn hersenen, bijvoorbeeld na een potentieel traumatische ervaring zoals erg schrikken van een knal of een aanval door een andere hond. Vlak na een hele nare ervaring kun je je hond dus beter níet laten slapen maar houd je hem liever een tijdje wakker om te voorkomen dat de hersenen de vervelende ervaring verwerken en de herinnering wordt vastgezet in de hersenen, waardoor een trauma ontstaat. Nadat je hem een tijd hebt wakker gehouden, laat je hem vervolgens natuurlijk juist wel veel slapen om stress te kunnen afbouwen.

Hoeveel slaap heeft een hond nodig?

Het slaappatroon van een hond is iets anders dan dat van mensen. Wij slapen alleen ’s nachts en in een aaneengesloten periode van circa 8 uur. Honden slapen daarentegen ook veel overdag en verspreiden de benodigde slaap over meerdere kortere momenten. In totaal heeft een hond ongeveer 12-14 uur echte slaap nodig. Bij pups en oudere honden kan dit zelfs oplopen tot 18 uur of meer per dag.

Ook zwerfhonden die zelf kunnen kiezen hoeveel ze slapen, blijken maar liefst 40% van de dag slapend door te brengen. En ook als ze wakker zijn brengen ze daarbij opgeteld nog zo’n 5 uur per dag liggend en rustend door. Uit onderzoek onder moderne huishonden is tevens gebleken dat honden die in totaal 17 uur per dag slapen en rusten het minste stress hadden. Honden hebben dus veel meer slaap nodig dan mensen en brengen naast de nacht ook een groot deel van de dag slapend en rustend door.

Kwaliteit van slaap

Maar om voldoende te kunnen slapen, heeft een hond wel een geschikte slaapplaats nodig. Net als wij geven honden de voorkeur aan een warme, veilige en liefst hoge slaapplaats. Daarom houden honden er ook zo van om op de bank te liggen of zelfs in bed. Bovendien zijn honden sociale slapers, wat betekent dat ze het liefst samen met ons en eventuele andere honden slapen. Dat een hond op de bank of op bed wil liggen heeft dus helemaal niets met dominantie te maken!

Mocht je het toch geen prettig idee vinden om de hond op de bank of in bed te laten slapen, dan kun je ook andere comfortabele ligplaatsen creëren. Er zijn bijvoorbeeld stretchers voor honden te koop of verhoogde manden zodat de hond hoog en warm kan liggen. Zorg bovendien voor meerdere slaapplaatsen, zodat de hond kan kiezen waar hij wil liggen. Ook is het belangrijk dat de hond niet constant gestoord wordt en er voldoende rust is om te kunnen slapen. Zet bijvoorbeeld de radio aan met rustige muziek zodat er minder prikkels van buiten binnendringen en leer kinderen om de hond met rust te laten als hij op zijn slaapplaats ligt. Mocht je een druk huishouden hebben, zorg dan met behulp van een bench, ren of het inrichten van een rustige kamer voor genoeg rustmogelijkheden voor de hond.

Conclusie

Als een hond onvoldoende slaapt, kan dit bijdragen aan probleemgedrag zoals overmatig blaffen, uitvallen of angstig zijn. Slaap is nodig om stress af te bouwen, nieuwe ervaringen te verwerken en om goed te kunnen leren. Honden hebben zo’n 17 uur rust nodig per dag en slapen het liefst op een warme, zachte en verhoogde plek en dichtbij de andere leden van het gezin.

Bronnen

Kené Arthur, N. Chill out Fido! How to calm your dog (2009)
Batson, A. 'Calming the reactive dog' (lezing) - 2017
Sapolsky, R.M. Why zebras don't get ulcers (2004)
Scholz, M. & Von Reinhardt, C. Stress in dogs (2007)
Panghal, S. "Lives of Streeties: A study on the activity budget of free-ranging dogs", The IAABC Journal (2017)

by